Kısırlık, genellikle bir yıl düzenli korunmasız cinsel ilişkiden sonra, yani herhangi bir doğum kontrol yöntemi kullanılmadan gebe kalmamak olarak tanımlanır. Dünya çapında tahmin edilen infertilite prevalansı %8-12’dir. Kadın veya erkekle ilgili sorunlardan veya hamileliği engelleyen faktörlerin birleşiminden kaynaklanabilir. Her zaman kadını etkileyen faktörlerden kaynaklanmaz. Vakaların neredeyse yarısı erkeği etkileyen faktörlerden kaynaklanmaktadır.
Kadınlarda Nedenler
35-40 yaş ve üzeri 6 ay veya daha uzun süre hamile kalmaya çalışan kadınlar kısırlık riski altındadır. Adet görmemeleri veya düzensiz adet görmeleri, çok ağrılı dönemleri, bilinen doğurganlık sorunları, endometriozis veya pelvik inflamatuar hastalık (PID) tanısı, çoklu düşükler ve kanser tedavisi varsa kısırlık riski için deneyimli jinekologlara başvurmalıdırlar. Günümüzde, hamile kalma şansınızı önemli ölçüde artıran birçok güvenli ve etkili tedavi vardır. Bu şanslar deneyimli jinekologların elinde artabilir. Anoreksiya ve bulimia gibi ciddi kilo kaybına yol açan yeme bozuklukları kadınlarda doğurganlık sorunlarına neden olabilir. Diyette folik asit, demir, çinko ve B12 vitamini eksikliği de doğurganlığı etkileyebilir. Özellikle vegan kadınlar kısırlık riskine karşı dikkatli olmalıdır.
Erkeklerde Nedenler
Kısır erkeklerde genellikle düşük sperm sayısı, düşük sperm motilitesi ve anormal sperm gibi düşük miktarda ve kalitede sperm bulunur. Bu, aşağıdaki nedenlerden kaynaklanabilir:
- Testis enfeksiyonu, kanser veya cerrahi
- Aşırı ısınan testisler (inmemiş testis, varikosel, sauna veya jakuzi, dar giysiler, sıcak ortamlarda çalışma)
- Tıkalı boşalma kanalı
- Hormonal dengesizlik (hipogonodizm)
- Genetik faktörler (Klinefelter sendromu)
- Kabakulak (ergenlikten sonra ortaya çıkan)
- Gelişimsel anomali (hipospadias),
- Kistik fibroz
- Radyasyon tedavisi
- Bazı sistemik hastalıklar (anemi, Cushing sendromu, diabetes mellitus, tiroid hastalığı)
- Bazı ilaçlar ve ilaçlar (sülfasalazin, anabolik steroidler, kemoterapi, immünosupresif ilaçlar, yasa dışı ilaçlar)
- 40 yaş ve üzeri
- Ailede bilinen doğurganlık sorunları
Hem Erkeklerde hem Kadınlarda Nedenler
Kimyasallara (pestisitler, herbisitler, ağır metaller ve çözücüler), aşırı kilolu veya obezite, zihinsel stres, alkol, sigara, çok fazla veya çok az egzersize maruz kalmak hem erkeklerde hem de kadınlarda kısırlığa neden olabilir. Ayrıca klamidya, bel soğukluğu, frengi, insan papilloma virüsü gibi cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar hem kadınlarda hem de erkeklerde doğurganlık sorunlarına yol açabilir.
Kısırlığa karşı önlenebilir risk faktörleri
- Çiftler için
- En yüksek gebelik oranı için yumurtlama döneminde birkaç kez düzenli ilişki (adet döngüsünün yarısı olan yumurtlamadan en az 5 gün önce ve yumurtlamadan bir gün sonrasına kadar ilişki)
- Yasadışı uyuşturucu ve tütün kullanımından ve aşırı alkol tüketiminden kaçınmak
- Düzenli egzersiz, ne çok fazla ne çok az
- Erkekler için
Yüksek sıcaklık alanlarından kaçınmak
Endüstriyel veya çevresel toksinlere maruz kalmaktan kaçınmak
Doğurganlığı bozan ilaçları sınırlamak
- Kadınlar için
Kafein tüketimini sınırlamak
Fazla kilo ve zayıflıktan kaçınmak
